ຮູ້ລະອຽດຄວາມໜາຍພາສາລາວຂອງຄຳວ່າ ດົນ ແລະ ນານ
ເວົ້າລາວກັນ
ອະທິບາຍພາສາລາວຄຳວ່າ ດົນ ແລະ ນານ.
ໃນພາສາລາວ ຄຳວ່າ ດົນ ແລະ ນານ ມີຄວາມໝາຍທີ່ຄ້າຍຄືກັນ ພຽງແຕ່ການນຳໃຊ້ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນເລັກນ້ອຍຈົນຖ້າບໍ່ແຍກເບິ່ງດີໆກໍ່ຄົ່ງຈະບໍ່ຮູ້, ແລະ ເຊື່ອແນວ່າຄົນລາວຈຳນວນບໍ່ໜ້ອຍທີ່ເຂົ້າໃຈສອງສັບນີ້ແບບຜິວເຜີນ ຫລາຍໆຄົນກໍ່ເຄີຍໃຊ້ສອງສັບນີ້ຄູ່ກັນ ແລ້ວມີຄົນຖາມວ່າ “ນານ” ເປັນຄຳລາວເຮົາບໍ ? ຈຶ່ງຕອບວ່າ “ແມ່ນ” ດັ່ງນັ້ນ, ຈຶ່ງນຳມາອະທິບາຍ ໂດຍໃຫ້ເຂົ້າໃຈດັ່ງລຸ່ມນີ້.
ຄວາມໝາຍດ້ານຮູບສັບ
ດົນ ປະກອບພະຍາງຕາມໂຄງສ້າງ “ພ1 + ສ + ພ2+ວ1” (ດ + ໂ×ະ + ນ) ເອີ້ນວ່າ #ພະຍາງອັດ-ເປັນ.
ນານ ປະກອບສ້າງພະຍາງ ຕາມໂຄງສ້າງ “ພ1 + ສ + ພ2+ວ1” (ນ ×າ + ນ) ເອີ້ນວ່າ #ພະຍາງອັດ-ເປັນ.
ຄວາມໝາຍ
ດົນ ແລະ #ນານ ລ້ວນແຕ່ເປັນຄຳລາວ ເປັນປະເພດຄຳດຽວກັນ ຄື “ຄຸນນາມ” ແປວ່າ ຊ້າ, ເຫີງ, ບໍ່ໄວ, ໃຊ້ເວລາຫຼາຍກວ່າກຳນົດ. (ດົນ ໜ້າຈະແປງມາຈາກພາສາຂະເໝນ ເພາະໃນວັດຈະນານຸກົມບອກວ່າ ດົນ ໃນພາສາຂະເໝນແປວ່າ ຮອດ, ໄປ, ລ່ວງ, ລື່ນ).
ການນຳໃຊ້
ດົນ ໃຊ້ກັບເຫດການຕ່າງໆ ໂດຍໃຊ້ຢູ່ຫຼັງຄຳອື່ນໆເຊັ່ນ: ຖ້າດົນ, ລໍດົນ, ໄປດົນ, ມາດົນ, ຂີ້ດົນ, ຢູ່ດົນ, ກິນດົນ, ເຮັດດົນ, ປ່ວຍດົນ, ໄຂ້ດົນ, ຮັກກັນດົນ, ຊັງກັນດົນ, ເວລາດົນ, ຕາຍແຕ່ດົນ, ມາແຕ່ດົນ, ຈົບແຕ່ດົນ, ໄດ້ແຕ່ດົນ, ກິນແຕ່ດົນ, ຕັ້ງແຕ່ດົນ, ຍັງອີກດົນ…
ນອກຈາກນີ້ແລ້ວຍັງນຳໜ້າບາງຄຳເຊັ່ນ ດົນນານ, ດົນກະດໍ້ກະເດ້ຍ, ດົນໆ.
ນານ ໃຊ້ກັບເຫດການຕ່າງໆ ໂດຍຢູ່ນຳໜ້າຄຳອື່ນໆເຊັ່ນ ນານຈົບ, ນານຈອດ, ນານຮອດ, ນານໄດ້, ນານຕາຍ, ນານໄປ, ນານມາ, ນານໄດ້ກິນ, ນານນັບ, ນານປີ, ນານແລ້ວ, ນານມາແລ້ວ, ນານດົນ, ນານໆ, ນານຂຶ້ນ, ນານລົງ…
ນອກຈາກນີ້ຍັງຢູ່ທ້າຍຄຳອື່ນເຊັ່ນ ກາລະນານ, ເຫີງນານ, ດົນນານ .
“ນານ” ຍັງໃຊ້ແທນຄຳວ່າ ດົນ ໄດ້ທຸກໆຄຳ ເຊັ່ນ ໄປນານ, ກິນນານ, ຢູ່ນານ…. ຄຳວ່າ “ດົນ” ກໍສາມາດແທນ ຄຳວ່ານານໄດ້ ຈະໃຊ້ໃນຂໍ້ຄວາມຍາວ ເຊັ່ນ ດົນຄັກກ່ອນຈະໄດ້ກິນ, ດົນຊິມາຮອດຮອດ, ດົນແລ້ວທີ່ລາວເຮັດ…
ເຖິງແມ່ນວ່າສອງຄຳຈະວາງໄວ້ໜ້າ ໄວ້ຫຼັງ ໃນຄວາມໝາຍຄືກັນກໍຕາມ ແຕ່ຄວາມໝາຍຕ່າງກັນເຊັ່ນ
ຕາຍດົນ = ຕາຍໄປແລ້ວ #ນານຕາຍ =ຍັງບໍ່ຕາຍ
ໄປດົນ = ໄປແລ້ວ #ນານໄປ = ຍັງບໍ່ໄປ
ກິນດົນ = ກຳລັງກິນຢູ່ບໍ່ທັນແລ້ວ #ກິນດົນແລ້ວ = ເຄີຍກິນມາແລ້ວ #ນານກິນ = ຍັງບໍ່ກິນ
ຈົບດົນ = ຈົບແລ້ວ #ນານຈົບ = ຍັງບໍ່ຈົບ
ການໃຊ້ໃນເຫດການດຽວກັນ
- ສັ່ງເຂົ້າປຽກແຕ່ດົນ ນານໄດ້ເອົາແທ້ເອົາວ່າ
- ມາຖ້າຕັ້ງແຕ່ດົນ ນານຮອດພິລຶກ
- ກິນແຕ່ດົນ ນານແລ້ວແທ້
- ຮັກກັນມາຕັ້ງແດ່ດົນເນາະ ນານເລີກກັນແທ້
- ຕັ້ງແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ….
-ເກີດດົນແຕ່ນານຕາຍ - ໄປຕັ້ງແຕ່ດົນ ນານກັບມາພິລຶກ
- ຮຽນຈົບແຕ່ດົນ ນານໄດ້ເຮັດວຽກ
ສະຫຼຸບ.
ຄວາມວ່າ “ດົນ” ແລະ “ນານ”ຄວາມໝາຍດຽວກັນ ແຕ່ຕ່າງເວລາໃຊ້ ຄືດົນໃຊ້ໄວ້ຫຼັງຄຳອື່ນ ສ່ວນນານໃຊ້ນຳໜ້າຄຳອື່ນ. ຖ້າໃຊ້ໃນເຫດການດຽວກັນ ມັກເວົ້າ ດົນ ກ່ອນແລ້ວຈັ່ງ ນານ ຕາມຫຼັງ. ແງ່ຄວາມໝາຍ ດົນ ເວລາທີ່ແລ້ວໄປແລ້ວ, ສ່ວນນານ ຍັງບໍ່ທັນລົງມື.
ຕິດຕາມຂ່າວການເຄືອນໄຫວທັນເຫດການ ເລື່ອງທຸລະກິດ ແລະ ເຫດການຕ່າງໆ ທີ່ໜ້າສົນໃຈໃນລາວໄດ້ທີ່ DooDiDo
ຂອບໃຈແຫລ່ງທີ່ມາ: ປ່ອງຢ້ຽມພາສາລາວ
