ท้องผูก เป็นอาการถ่ายอุจจาระไม่ออกเป็นเวลานาน พฤติกรรมและความถี่ในการถ่ายอุจจาระของแต่ละคนอาจมีความแตกต่างกัน หากสังเกตว่ามีการถ่ายอุจจาระน้อยกว่า 3 ครั้งต่ออาทิตย์ หรืออุจจาระมีลักษณะเป็นก้อนแข็ง ถ่ายออกได้ยากและต้องใช้แรงช่วยเบ่งแสดงว่ามีอาการท้องผูก ซึ่งสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อช่วยอาการได้ ในบทความนี้จะมาพูดถึงสาเหตุที่ทำให้ท้องผูก การรักษา วิธีการป้องกัน และอาหารที่ช่วยลดอาการท้องผูก
อาการท้องผูก
อาการท้องผูก คือ อาการที่เกิดขึ้นเมื่อลำไส้มีการบีบตัว ทำให้ไม่สามารถกำจัดอุจจาระได้ตามปกติ และเกิดตกค้างในลำไส้ใหญ่เป็นเวลานานทำให้อุจจาระมีลักษณะแห้ง แข็ง มักเกิดจากการกินอาหารหรือดื่มน้ำไม่เพียงพอ, การขาดธาตุอาหารหรือใยอาหาร, หรือปัญหาทางสุขภาพที่ส่งผลให้ลำไส้ทำงานได้ยาก หรือมีปัญหาในการถ่ายอุจจาระ นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่สามารถทำให้เกิดอาการท้องผูกด้วย เช่น การดื่มน้ำมากเกินไป, การออกกำลังกายน้อย, การติดใจหรือเครียด, การใช้ยารับประทานหรือยาต้านหยุด, ภาวะป่วย, หรือโรคทางตามร่างกาย อาการท้องผูกอาจประกอบไปด้วย:
- การถ่ายอุจจาระที่น้อยมาก: หากคุณไม่ได้ถ่ายอุจจาระเป็นปกติหรือมีจำนวนน้อยมากเป็นเวลานานอาจถือว่ามีอาการท้องผูก
- ท้องอืดหรืออาการบวมท้อง: มีความรู้สึกท้องอืดหรือปวดท้องที่เกิดขึ้นพร้อมกับอาการท้องผูก
- ไม่มีการถ่ายอุจจาระมากนอกจากที่น้อยมาก: มีความยาวเวลาที่ไม่ได้ถ่ายอุจจาระมากนอกจากที่น้อยมาก
- การถ่ายอุจจาระที่ลำไส้ทำได้ยาก: มีความลำไส้ทำงานได้ยากทำให้ไม่สามารถถ่ายอุจจาระได้ง่าย
อาการท้องผูกอาจเป็นเพียงอาการชั่วคราวหรือสามารถเป็นส่วนหนึ่งของภาวะสุขภาพที่ซับซ้อนมากขึ้น มีหลายสาเหตุที่อาจทำให้เกิดอาการท้องผูก และสาเหตุเหล่านี้อาจมีความซับซ้อนและหลากหลาย ท้องผูก สาเหตุหลักๆ ที่ทำให้เกิดอาการท้องผูกได้แก่:
- ดื่มน้ำไม่เพียงพอ: การดื่มน้ำไม่เพียงพอสามารถทำให้ท้องผูก เพราะน้ำมีบทบาทในการช่วยทำให้อุจจาระมีความอ่อนนุ่ม
- สายตาแห้ง: การไม่ได้ผลิตน้ำตาเพียงพอสามารถทำให้เกิดท้องผูก เนื่องจากน้ำตามีบทบาทในการช่วยให้อาหารเดินผ่านลำไส้ได้ง่ายขึ้น
- การกินอาหารที่มีใยอาหารน้อย: การได้รับในอาหารที่มีใยน้อยมากๆ สามารถทำให้ลำไส้ทำงานได้ไม่เต็มที่
- การใช้ยารับประทานหรือยาต้านหยุด: การใช้ยารับประทานหรือยาต้านหยุดเป็นเวลานานสามารถทำให้ท้องผูก
- โรคทางอารมณ์: ความเครียด, วิตกกังวล, หรือภาวะทางจิตใจสามารถมีผลให้เกิดอาการท้องผูก
- โรคทางสมองหรือระบบประสาท: บางโรคทางสมองหรือระบบประสาทสามารถมีผลต่อการทำงานของลำไส้
- ภาวะป่วยหรือสภาวะทางการแพทย์: ภาวะป่วยหรือสภาวะทางการแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับทางเดินอาหารหรืออวัยวะที่เกี่ยวข้องสามารถทำให้เกิดอาการท้องผูกได้
การรักษาอาการท้องผูกนั้นสามารถทำได้ด้วยวิธีและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลสุขภาพ นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงสไตล์การดูแลตนเองและการปรับทานอาหารในบางครั้งก็สามารถช่วยลดอาการท้องผูกได้ ต่อไปนี้คือวิธีที่อาจช่วยรักษาอาการท้องผูก:
- เพิ่มใยในอาหาร: การเพิ่มใยในอาหารสามารถช่วยเพิ่มปริมาณของอุจจาระและทำให้อุจจาระมีความอ่อนนุ่มมากขึ้น ควรบริโภคผัก, ผลไม้, และอาหารที่มีใยมาก
- ดื่มน้ำเพียงพอ: การดื่มน้ำมีบทบาทในการเพิ่มปริมาณของน้ำในลำไส้และช่วยทำให้อุจจาระมีความอ่อนนุ่ม
- ออกกำลังกาย: การออกกำลังกายสามารถกระตุ้นการทำงานของลำไส้และช่วยลดอาการท้องผูก
- รับประทานอาหารถูกเวลา: ควรมีการรับประทานอาหารในเวลาที่มีระบบการทำงานของลำไส้มีประสิทธิภาพสูง เช่น ในตอนเช้าหลังตื่นนอน
- ลดการบริโภคอาหารที่ทำให้ท้องผูก: ควรลดการบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมที่ทำให้เกิดอาการท้องผูก เช่น อาหารที่มีไขมันสูงหรือของหวานที่มีน้ำตาลมาก
- ใช้ยาระบาย: หากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลสุขภาพไม่เพียงพอ แพทย์อาจสั่งให้ใช้ยาระบายในบางกรณี
การป้องกันอาการท้องผูกมีหลายวิธีที่สามารถนำมาใช้เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดอาการนี้ และส่งผลให้ระบบทางเดินอาหารทำงานได้ปกติ นี่คือบางวิธีแก้ท้องผูกได้ง่ายๆ :
- รับประทานใยอาหารเพียงพอ: ควรรับประทานอาหารที่มีใยอาหารเพียงพอ เช่น ผัก, ผลไม้, ข้าว ซึ่งช่วยเพิ่มปริมาณของอุจจาระและทำให้อุจจาระมีความอ่อนนุ่ม
- ดื่มน้ำเพียงพอ: การดื่มน้ำมีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลของระบบทางเดินอาหารและช่วยให้อุจจาระมีความอ่อนนุ่ม
- ออกกำลังกาย: การออกกำลังกายสามารถกระตุ้นการทำงานของลำไส้และช่วยลดความเครียดทางสมอง
- รับประทานอาหารในเวลาที่เหมาะสม: การรับประทานอาหารในเวลาที่เหมาะสม เช่น ไม่ข้ามมื้อ ช่วยรักษาระบบทางเดินอาหารทำงานได้ปกติ
- ลดการบริโภคอาหารที่ทำให้ท้องผูก: ลดการบริโภคอาหารที่มีส่วนผสมที่ทำให้ท้องผูก เช่น อาหารที่มีไขมันสูงหรืออาหารที่หนักหน่วง
- รับประทานอาหารที่มีโปรไบโอติกส์: อาหารที่มีโปรไบโอติกส์ เช่น โยเกิร์ต มีประโยชน์ต่อระบบทางเดินอาหาร
- การลดการใช้ยาระบาย: หากมีการใช้ยาระบายเป็นประจำ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อปรับปรุงการใช้ยา
อาหารที่ช่วยลดอาการท้องผูก
เมื่อมีอาการท้องผูกกินอะไรดีต่อลำไส้ ซึ่งการเลือกบริโภคอาหารที่มีใย, มีน้ำตาล และสารอาหารที่สมดุลสามารถช่วยลดอาการท้องผูกได้ นี่คือบางประการของอาหารที่สามารถช่วยลดอาการท้องผูก:
- ผลไม้ที่มีใย: ผลไม้เป็นที่รวมของใยที่มีประโยชน์ต่อระบบทางเดินอาหาร เช่น แอปเปิล, กล้วย, สตรอเบอรี และมะละกอ
- ผักที่มีใย: ผักเป็นแหล่งใยที่ดี รวมถึงผักเขียว, แครอท, บล๊อคโคลี และบะหมี่จีน
- ขนมปังโฮลวีท: ขนมปังโฮลวีทมีใยสูงและเป็นเวลานาน ช่วยในการกระตุ้นการทำงานของลำไส้
- เมล็ดและทานแบบธรรมชาติ: เมล็ดชนิดต่างๆ เช่น เมล็ดลาเนอร์, เมล็ดมะแขว่น และเมล็ดชาลี มีใยและช่วยเร่งกระตุ้นการทำงานของลำไส้
- โยเกิร์ต: โยเกิร์ตมีโปรไบโอติกส์ที่สามารถช่วยในการบริหารทางเดินอาหาร
- น้ำ: การดื่มน้ำเพียงพอมีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลของระบบทางเดินอาหาร
- ผลไม้แห้ง: ผลไม้แห้งเช่น กลูโคส, ลูซอน และเถ้าแก่นำเข้าในระบบทางเดินอาหาร
บทสรุป
การป้องกันท้องผูกเป็นส่วนสำคัญของการดูแลสุขภาพทางเดินอาหาร สามารถปรับเปลี่ยนรูปแบบการดูแลสุขภาพและลดการบริโภคอาหารที่ทำให้ท้องผูกจะกช่วยลดอาการได้ จึงเป็นการสนับสนุนสุขภาพทางเดินอาหารอย่างเหมาะสม และการปรับเปลี่ยนการรับประทานอาหารที่เหมาะสมสามารถช่วยให้ระบบทางเดินอาหารทำงานได้ดีขึ้น หากคุณมีปัญหาท้องผูกเป็นเวลานานหรือมีอาการร่วมที่ไม่ปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม
ขอบคุณภาพประกอบจาก :
ขอบคุณแหล่งอ้างอิงจาก :
- nhsinform.scot
- healthdirect.gov.au
- nhs.uk