รู้หรือไม่!! การเลี้ยงสัตว์ช่วยในการรักษาและสามารถฟื้นฟูผู้ป่วยได้

สัตว์เลี้ยงหลายๆ ชนิด สามารถช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจของผู้ป่วยที่มีสภาพร่างกายที่บกพร่องได้

เคยสงสัยไหมในบางครั้งเวลาที่เรารู้สึกเศร้า เหงา โดดเดี่ยว ท้อแท้หรือหมดกำลังใจ เพียงแค่เราได้เล่นกับบรรดาสัตว์เลี้ยงของเราไม่ว่าจะเป็นน้องแมว สุนัข หรือสัตว์เลี้ยงชนิดอื่นๆ เราก็สามารถรู้สึกดีขึ้นได้ทันตาเห็น มีรายงานวิจัยเกี่ยวกับการใช้สัตว์บำบัดหรือ Animal-assisted Therapy เป็นวิธีการที่ได้รับความนิยมในหลายประเทศ ถือว่าเป็นทางเลือกในการรักษาสามารถฟื้นฟูผู้ป่วยหรือผู้ป่วยที่มีสภาพร่างกายที่บกพร่อง โดย สัตว์แต่ละชนิดก็จะมีความพิเศษที่แตกต่างกันในการช่วยบำบัด ในวันนี้เราจะมายกตัวอย่างน้องๆ สี่สายพันธุ์ที่เรานิยมนำมาใช้ในการบำบัดกันค่ะ

การใช้สัตว์เลี้ยงช่วยบำบัดโรคถูกใช้มาสักพักแล้วในต่างประเทศ และเป็นที่ยอมอย่างกว้างขวางในปัจจุบัน จากผลการศึกษาของ E. Paul Chemiack จาก Miller School of Medcine, University of Miami โดยศึกษากลุ่มผู้สูงอายุที่มีปัญหาด้านอารมณ์จำนวน 144 ราย มาทดลองบำบัดด้วยการอาบน้ำ ให้อาหาร ตัดขนให้สุนัขและแมว 3 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ พบว่ากลุ่มที่ได้รับการบำบัดด้วยสัตว์เลี้ยง มีคะแนนกลุ่มอาการทางจิตใจ (psychological symptoms) ดีกว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับการบำบัดอย่างชัดเจน

1. สุนัขบำบัด (Dog Therapy) สุนัขถือเป็นสัตว์เลี้ยงที่ใกล้ชิดกับคนมากที่สุด ดังนั้น จึงเป็นสัตว์ในลำดับต้น ๆ ที่ถูกเลือกนำมาฝึกเพื่อใช้ในการบำบัดรักษาผู้ป่วยโดยสุนัขสายพันธุ์ที่นิยมนำมาใช้ได้แก่สุนัขพันธุ์ลาบราดอร์รีทรีฟเวอร์, โกลเด้นรีทรีฟเวอร์, ชิสุ หรือพุดเดิ้ล เพราะมีพื้นฐานนิสัยไม่ดุร้าย เชื่องอารมณ์ดีช่างเอาอกเอาใจเจ้าของ ฉลาด กระตือรือร้นและรักสนุก

นักกายภาพบำบัดจะนำสุนัขเข้ามาฝึกเพื่อช่วยผู้ป่วยที่เป็นโรคอัมพาตและอัมพฤกษ์ โดยการให้ได้ออกกำลังบริหารกล้ามเนื้อแขนและขาที่อ่อนแรง เช่น การเดินจูงสุนัขเดินไปรอบ ๆ สนาม การโยนไม้หรือลูกบอลออกไปให้ห่างตัวแล้วให้สุนัขคาบกลับมาให้ หรือการให้แปรงขนสุนัขก็เป็นการออกกำลังแขนได้ดีอีกวิธีหนึ่ง ส่วนผู้ป่วยที่มีอาการซึมเศร้าหรือมีอารมณ์ก้าวร้าวก็สามารถใช้สุนัขเข้ามาบำบัดได้โดยการให้เล่นกับสุนัข นั่งดูสุนัขที่วิ่งเล่นไปมาหรือดูการแสดงความสามารถของสุนัข ก็ช่วยทำให้เกิดความเพลิดเพลินใจและปรับอารมณ์ให้อ่อนโยนลงได้ดี

2. แมวบำบัด (Cat Therapy) แมวเป็นสัตว์ที่เลี้ยงอีกชนิดหนึ่งที่ใกล้ชิดกับคนมากพอ ๆ กันกับสุนัข ด้วยอุปนิสัยขี้อ้อน นุ่มนวลตัวเล็กและน่ารัก จึงมักมีการนำแมวมาช่วยในการบำบัดรักษาผู้ป่วยด้วยเช่นกัน โดยมีการนำแมวมาฝึกให้นวดคนชราที่มีความเมื่อยล้าของกล้ามเนื้อร่างกายและผู้มีความผิดปกติของระบบการเคลื่อนไหวอย่างที่บ้านของผู้เขียนก็มีแมวตัวหนึ่งที่มีความสามารถในการนวดที่ช่วยนวดให้เจ้าของอยู่เป็นประจำ

นอกจากนี้การได้เล่นกับแมวหรือการลูบขนแมวยังช่วยทำให้ผ่อนคลายความเครียดและฝึกการใช้กล้ามเนื้อมือได้อีกด้วย แต่การเลือกแมวที่จะนำมาใช้บำบัดนั้นอาจต้องเลือกแมวบ้านหรือแมวที่ถูกเลี้ยงโดยคนมาตั้งแต่เกิดเพราะโดยสัญชาตญาณของแมวแล้วจะไม่เชื่องง่ายเหมือนสุนัขดังนั้น หากนำแมวที่ไม่คุ้นเคยมาใช้อาจถูกทำร้ายโดยการถูกข่วนหรือถูกกัดได้

3. ปลาบำบัด (Fish Therapy) ปลานับเป็นสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่ใกล้ชิดกับคนมาช้านาน ทั้งเป็นอาหารและเป็นสัตว์ที่เลี้ยงไว้เพื่อความสวยงามช่วยในการผ่อนคลายความเครียด การบำบัดด้วยปลามักใช้ปลามาทำสปาโดยมีจุดประสงค์ช่วยให้ผู้ป่วยได้ผ่อนคลายและกำจัดสิ่งสกปรกที่เท้าที่เป็นบ่อเกิดแห่งเชื้อโรคทั้งหลาย การบำบัดโรคโดยนิยมนำปลาการ่า ปลาเอสพี มาใช้ ปลาเหล่านี้สามารถดูดเอาเซลล์ผิวหนังที่ตาย แบคทีเรียและเชื้อราที่ก่อให้เกิดกลิ่นอับที่เท้าออกไปได้ อีกทั้งน้ำลายของปลายังปล่อย Enzyme Diathanol ออกมาซึ่งเอนไซม์นี้ทำหน้าที่ช่วยกระตุ้นผิวให้เกิดเซลล์ใหม่และช่วยซ่อมแซมเซลล์ผิวเก่าที่สึกหรอ ทำให้ช่วยให้ผิวมีความชุ่มชื่นขึ้นจึงลดรอยแตกที่ส้นเท้าได้เป็นอย่างดี

แต่การบำบัดโดยใช้สปาปลาไม่ควรซื้อปลามาทำเองแต่ควรรักษาโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเป็นผู้ดำเนินการหรือให้แพทย์เป็นผู้แนะนำ เพราะปลาแต่ละชนิดมีคุณสมบัติไม่เหมือนกันจึงอาจเป็นอันตราย และบ่อน้ำที่ใช้นั้นต้องอยู่ในระบบที่ควบคุมความสะอาดและกำจัดเชื้อได้ด้วย จึงควรอยู่ในความดูแลของผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น

4. ม้าบำบัด (Hippo therapy) ม้าเป็นสัตว์ที่คนเลี้ยงไว้ใช้งานตั้งแต่สมัยโบราณ ในการเป็นพาหนะในการเดินทางและในการทำศึกสงคราม เพราะฉะนั้นม้าจึงเป็นสัตว์ที่ใกล้ชิดกับคนมากและสามารถฝึกให้ใช้ประโยชน์ได้ ปัจจุบันมีการนำม้ามาฝึกในการช่วยบำบัดเด็กที่สมาธิสั้นและเด็กออทิสติก การบำบัดด้วยม้าจะช่วยในเรื่องของการทรงตัวบนหลังม้า จึงช่วยควบคุมในเรื่องการเคลื่อนไหวร่างกายได้อย่างดี เพราะเด็กออทิสติกส่วนใหญ่มักอยู่ไม่ค่อยนิ่งการให้เขาได้อยู่บนหลังม้าจะช่วยลดความวุ่นวาย ความก้าวร้าวและช่วยฝึกจิตใจให้สงบ มีสมาธิได้มากยิ่งขึ้น เมื่อทำได้จะทำให้มีความเชื่อมั่นในตนเองและมีความภาคภูมิใจในตนเองเพิ่มมากขึ้น

ในประเทศไทยได้มีการนำม้ามาใช้บำบัดอย่างจริงจังแล้วในบางหน่วยงาน เช่นที่กรมการสัตว์ทหารบกได้จัดให้มีโครงการอาชาบำบัด เพื่อช่วยบำบัดเยาวชนที่มีความผิดปกติพิการทางร่างกายจิตใจและอารมณ์หรือเยาวชนที่มีปัญหาด้านสุขภาพอื่นๆเช่น โครงสร้างร่างกายผิดปกติ สมาธิสั้น เด็กออทิสติก โดยนำม้าของชมรมนักกีฬาขี่ม้ากรมการสัตว์ทหารบกมาใช้ในการบำบัดโรคต่างๆดังกล่าว หรืออย่างที่สถาบันราชานุกูลและบ้านพักคนชราบางแห่ง ได้มีการทดลองใช้สัตว์เลี้ยงบำบัดกับผู้ป่วยทางจิตและคนชรา ที่โรงพยาบาลกล้วยน้ำไทและโรงพยาบาลกรุงเทพเลือกใช้สุนัขในการบำบัดคนชรา รักษาผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต เป็นต้น

จากข้อมูลในเบื้องต้นที่ DooDiDo ได้นำมาให้ทุกคนได้ศึกษาและเป็นข้อมูล ว่าสัตว์แต่ละประเภทป็นอย่างไร และเขามีการคัดเลือกจาก นิสัย พฤติกรรม สุขลักษณะ และนำมาฝึกฝนโดยวิธีการบำบัดด้วยบรรดาสัตว์เหล่านี้จะช่วยฟื้นฟูทั้งสภาพร่างกายและจิตใจควบคู่กันและช่วยลดการใช้ยารักษา มีการวิจัยรองรับว่าได้ผลตอบรับอย่างดี โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กกับผู้สูงอายุ พบว่าการใช้สัตว์บำบัดนั้นช่วยในเรื่องการเยียวยาจิตใจได้ผลดีมาก และสัตว์แต่ละชนิดนั้นก็จะมีความพิเศษที่แตกต่างกันไปในการช่วยบำบัดด้วยค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มาข้อมูล : https://guru.sanook.com, http://dspace.spu.ac.th https://today.line.me/th