วิธีรับมือกับอาการ “Long COVID” หลังติดเชื้อที่ไม่ควรมองข้าม 

ภาวะ Long COVID มีผลกระทบต่อสุขภาพระยะยาวอย่างไรบ้าง?

ปัญหาสุขภาพอีกอย่างที่ผู้ป่วยที่เคยติดเชื้อโควิดแล้ว หลังหายจากการติดเชื้อโควิด-19 มีโอกาสที่เราจะต้องประสบกับอาการ Long COVID (ลองโควิด) ที่ทำให้ร่างกายไม่แข็งแรงเท่าเดิม แถมบางคนอาจยังมีอาการป่วยไม่ต่างกับตอนติดเชื้ออยู่เลย โดยเฉพาะความผิดปกติของปอด และหัวใจ  ที่ทำงานได้ไม่ดีเหมือนก่อน

ในบทความนี้ได้รวบรวมข้อมูลเพื่อให้รู้เท่าทันและลดความกังวลเกี่ยวกับผลกระทบทางร่างกาย ที่อาจเกิดขึ้นหลังหายจากโควิด-19 และสำรวจตนเองว่า หลังติดโควิด เรามีภาวะ Long COVID หรือมีอาการที่ใกล้เคียงกับภาวะดังกล่าวหรือไม่ ที่สำคัญจะมีผลกระทบต่อสุขภาพระยะยาวอย่างไร วันนี้เรามาเตรียมพร้อมและรับมือกับอาการของ Long COVID (ลองโควิด) กันค่ะ

ลักษณะอาการร่วมที่พบได้บ่อย ได้แก่

• อาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย 
• มีอาการหายใจถี่ หรือหายใจไม่ทัน หอบเหนื่อย
• ใจสั่น รู้สึกแน่นหรืออึดอัดบริเวณหน้าอก
• ความจำสั้น สมาธิสั้น หรือรู้สึกสมองล้า
• มีไข้ ไอ ปวดหัว เจ็บคอ
• มีการรับรสหรือได้กลิ่นน้อยลง
• ปวดตามข้อต่อต่าง ๆ
• นอนไม่หลับ หลับยาก
• เวียนศีรษะ
• ปวดท้อง ท้องเสีย ไม่อยากอาหาร
• มีผื่นขึ้นตามตัว
• อาจมีภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล

โดยหลังหายจากโควิด-19 เราควรตรวจร่างกายเป็นประจำตามคำแนะนำของแพทย์ และควรหมั่นสังเกตประเมินร่างกายตัวเองอยู่เสมอ โดยเฉพาะกลุ่มอาการผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับทางเดินหายใจ อาการเหนื่อยง่าย และภาวะสมองล้า หากมีอาการผิดปกติที่ไม่เคยเป็นมาก่อน ควรไปพบแพทย์โดยเร็ว เพื่อรับการรักษาและฟื้นฟูอย่างตรงจุด ให้กลับมาเป็นปกติอีกครั้ง

อย่างไรก็ตาม หากเป็นอาการที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจ อาการเหนื่อยง่าย และภาวะสมองล้า แม้ว่าจะเป็นหนึ่งในอาการของ Long COVID  แต่ก็อาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆ ได้เช่นกัน หากไม่แน่ใจ ควรมาปรึกษาแพทย์โดยตรงจะดีที่สุด

ใครบ้างที่เสี่ยงต่อภาวะ Long COVID (ลองโควิด) อาการ Long COVID มีโอกาสเกิดขึ้นได้ประมาณ 30-50% ของจำนวนผู้ติดเชื้อโควิด-19 ที่รักษาหายแล้ว อาจเกิดหลังจากที่ได้รับเชื้อมาแล้ว 4-12 สัปดาห์ขึ้นไป มีรายงานว่าพบผู้ป่วย Long covid ในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย (โดยเฉพาะในวัยทำงาน)

กลุ่มเสี่ยงที่อาจเกิดภาวะดังกล่าว ได้แก่ ผู้ป่วยที่เคยเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลแล้ว (ผู้ป่วยสีเหลืองไปจนถึงสีแดง) โดยเฉพาะในกรณีที่เชื้อลงปอดแล้วเกิดภาวะปอดอักเสบรุนแรง เนื่องจากจะเกิดรอยโรคที่มีในปอดได้มากกว่า และใช้ระยะเวลาฟื้นตัวนานกว่า

นอกจากนี้ อีกกลุ่มที่ควรเฝ้าระวัง เพราะมีโอกาสได้รับผลกระทบของโรคที่รุนแรงและฟื้นตัวได้ยากกว่า คือ กลุ่มผู้สูงอายุ ผู้ที่มีภาวะอ้วน ผู้ป่วยโรคประจำตัว โดยเฉพาะโรคเบาหวาน รวมถึงกลุ่มผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ 

อย่างไรก็ดี มีรายงานผู้ป่วยที่ไม่เข้าข่ายกลุ่มเสี่ยง แต่ก็ยังมีอาการ Long COVID ได้ ดังนั้น แม้จะไม่ได้อยู่ในกลุ่มเสี่ยง แต่การไม่ประมาทไว้ก่อน จะช่วยลดโอกาสติดเชื้อและลดโอกาสที่จะเป็น Long COVID ที่ดีที่สุด

วัคซีนโควิดช่วยป้องกัน Long COVID (ลองโควิด) ได้หรือไม่ 

ผู้ป่วยบางส่วนที่มีปัญหา Long COVID เป็นเวลานาน มีอาการที่ดีขึ้นหลังได้รับการฉีดวัคซีน แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่มีการคาดการณ์สาเหตุว่าอาจมาจากการตอบสนองต่อการกระตุ้นของวัคซีน ทำให้ภูมิคุ้มกันมีความเปลี่ยนแปลงหรือถูก reset ให้กลับมาทำงานได้ตามปกติ นอกจากนี้ การได้รับวัคซีนก่อนได้รับเชื้อ จะช่วยลดโอกาสที่จะมีอาการรุนแรงด้วย ส่งผลให้โอกาสเกิด Long covid มีน้อยลง หรือหากว่ามี ก็ลดโอกาสที่จะรุนแรงได้

แนวทางป้องกัน Long COVID (ลองโควิด)

หากท่านไม่ได้รับเชื้อโควิด-19 และกำลังอ่านบทความนี้อยู่ แนวทางเบื้องต้นที่ควรทำเพื่อลดความเสี่ยง ทั้งจากภาวะรุนแรงของโรค และจาก Long COVID ได้แก่ ควรเข้ารับการฉีดวัคซีนโดยเร็วที่สุด

หากมีโรคประจำตัว พยายามดูแลตนเอง และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด ให้อาการของโรคอยู่ในระดับที่ควบคุมได้

รับประทานอาหารครบ 5 หมู่ ให้ได้สัดส่วนที่เหมาะสม แล้วหมั่นออกกำลังกายเป็นประจำ ช่วงเวลาดังกล่าวอาจไม่เหมาะกับการออกกำลังกายข้างนอก ก็สามารถออกกำลังกายด้วยท่าง่าย ๆ ในบ้านก็ได้

กรณีที่น้ำหนักเกิน ควรคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม หรือปรึกษาแพทย์

รักษาภาวะจิตใจให้สดชื่น แจ่มใส ไม่เครียด ไม่วิตกกังวลหรือแพนิค พยายามตรวจสอบภาวะจิตใจของตัวเองเพื่อรับมือกับสถานการณ์ต่าง ๆ ที่จะเข้ามา หากทราบว่าตนได้รับเชื้อโควิด-19 ให้แจ้งสถานพยาบาลในพื้นที่ของท่านทราบโดยเร็วที่สุด เพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสมต่อไป

แนวทางการฟื้นฟูภาวะ Long COVID (ลองโควิด)

เมื่อทราบว่ามีอาการ Long covid และปรึกษาแพทย์แล้ว ในช่วงที่พักฟื้นรักษาตัวอยู่ที่บ้าน ต้องเน้นดูแลร่างกายเพิ่มเติมเพื่อลดผลกระทบจากการอักเสบ เพราะโควิด-19 ได้ทำให้เกิดการอักเสบทั่วร่างกาย ได้แก่

กินอาหารที่ช่วยฟื้นฟูทุก ๆ มื้อ : อาหารโปรตีนมีส่วนช่วยในการซ่อม สร้าง และเสริม เซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย เราจึงควรกินอาหารที่มีโปรตีน เช่น เนื้อสัตว์ ปลา ไข่ ถั่วชนิดต่าง ๆ โดยกินในสัดส่วนที่เหมาะสมกับร่างกาย 

นอกจากนี้ อาจกินอาหารประเภทแป้งไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้องหอมมะลิ ขนมปังโฮลวีท เพื่อลดอัตราการดูดซึมน้ำตาลที่เร็วเกินไป (น้ำตาลมีส่วนเพิ่มโอกาสการอักเสบ) แล้วอย่าลืมกินผักและผลไม้ เพื่อให้ได้สารอาหารที่ครบ

ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม : หลายคนอาจนึกถึง “การออกกำลังกาย” เพราะเป็นแนวทางหนึ่งในการฟื้นฟูร่างกายให้กลับมามีสมรรถภาพเช่นเดิมได้อีกครั้ง ซึ่งแม้ว่าการออกกำลังกายจะเป็นผลดีต่อร่างกาย แต่บางอย่างอาจไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่เพิ่งหายจากโควิด (และถึงขั้นทำให้อาการแย่ลงได้) ดังนั้นในผู้ป่วยที่เพิ่งหายจากโควิดจึงควรเลือกการออกกำลังกายอย่างเหมาะสม

ดังนั้น ควรเริ่มจากท่าออกกำลังกายเบา ๆ เน้นเคลื่อนไหวช้า ๆ ให้มากที่สุด อย่าพึ่งรีบไปทำท่ายาก อย่าพึ่งเร่งตัวเองให้เคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว เพราะช่วงแรกนั้น ปอดหรืออวัยวะต่าง ๆ ของเราอาจยังมีส่วนที่เสียหายอยู่ ยังทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ

การเลือกรับประทานอาหารที่มีส่วนช่วย “ซ่อม สร้าง เสริม” รวมถึงการออกกำลังกายให้สอดคล้องกับสภาพร่างกายที่พึ่งหายดีจากโควิด จึงต้องกระทำอย่างเหมาะสม Long COVID หรือ ลองโควิด เป็นอาการด้านร่างกายและจิตใจ ที่เราอาจต้องประสบหลังหายจากการติดเชื้อโควิด-19 ทำให้ระบบต่าง ๆ ในร่างกายทำงานได้ไม่ดีเหมือนแต่ก่อน ส่งผลต่อสมรรถภาพและการใช้ชีวิตประจำวัน บางรายอาจมีอาการมากจนน่าเป็นห่วง บางรายอาจมีอาการน้อย แต่ก่อให้เกิดความวิตกกังวล ไม่กล้าทำกิจกรรมได้เต็มที่เหมือนแต่ก่อน กลายเป็นว่า นอกจากผลกระทบทางกายและใจโดยตรงแล้ว ยังมีผลทางอ้อมต่อความมั่นใจ ความกังวล ความเครียดที่อาจจะตามมาอีกด้วย DooDiDo ขอแนะนำว่าให้ท่านทำความเข้าใจกับอาการ Long COVID เบื้องต้นแต่เนิ่นๆ จะช่วยลดอาการตื่นตระหนกที่จะเกิดขึ้น และยังทำให้เรามีแนวทางป้องกัน รู้วิธีสังเกตอาการ เตรียมพร้อมรักษาได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงทีอีกด้วย  

ขอบคุณแหล่งที่มา: www.praram9.com/long-covid